Czy stres przyczynia się do depresji?

19 października 2017

2259

WHO (Światowa Organizacja Zdrowia) ostrzega, że depresja jest zaburzeniem psychicznym o najwyższej zapadalności – częściej dotyczy kobiet, ale dotyka aż kilkunastu procent populacji dorosłych. Psychologowie są zgodni – stres z pewnością jest jednym z czynników, które mogą wyzwalać depresję. Dlatego warto uczyć się nad nim panować i wiedzieć, jak rozładowywać napięcie. (1,2)

Przyczyny depresji

Aktualnie przy rozpoznawaniu przyczyn depresji wykorzystuje się model biopsychospołeczny. Zgodnie z jego założeniami u podstaw rozwoju choroby leżeć mogą czynniki biologiczne, psychologiczne oraz społeczno-kulturowe. Wśród czynników biologicznych wymienia się m.in. przewlekłe schorzenia, nadużywanie substancji psychoaktywnych i uzależnienia. Do czynników społeczno-kulturowych należą np. problemy zawodowe, rodzinne, finansowe, poczucie wyobcowania, samotność. Czynniki psychologiczne natomiast to właśnie stres – niełatwe doświadczenia życiowe i indywidualna reakcja jednostki na takie wydarzenia. (1)

Według zintegrowanego modelu biopsychospołecznego rozwój depresji zależy od złożonych interakcji tych czynników i ich wpływu na organizm. Dlatego w większości przypadków stres nie jest jedyną przyczyną depresji, ale z pewnością może odgrywać istotną rolę w procesie wyzwalania choroby. (1)

Kiedy rozwija się depresja?

Co prawda, jesteśmy wyposażeni w naturalne mechanizmy, które pomagają nam radzić sobie ze stresem – reagować na niego w sposób, który pozwala wracać do wcześniejszej równowagi fizjologicznej i emocjonalnej. Czasem jednak te mechanizmy zawodzą, przestają funkcjonować prawidłowo – zwłaszcza w przypadku długotrwałej ekspozycji na stres lub tzw. stresorów traumatycznych – czyli wyjątkowo trudnych doświadczeń, sytuacji zagrażających życiu, jak wojna, śmierć bliskich, wypadek samochodowy. (2,3)

Wydarzenia tego rodzaju mogą nie tylko wywołać pierwszy epizod depresji – u chorych z przewlekłymi zaburzeniami psychicznymi często przyczyniają się do nawrotu objawów. (3)

Objawy depresji

Depresja może objawiać się w różny sposób – jej obraz kliniczny zawsze ma charakter zindywidualizowany, ale zależy również od stopnia rozwoju choroby. Na początku łatwo przeoczyć objawy, zbagatelizować je; zwykle obserwuje się anhedonię – utratę zdolności odczuwania przyjemności, zobojętnienie. Chorzy stopniowo wycofują się z życia, ograniczają kontakty towarzyskie, aktywność zawodową, wreszcie całe dnie spędzają w łóżku. Patrzą z pesymizmem w przeszłość i przyszłość i cierpią z powodu urojeń depresyjnych (które wymagają bezzwłocznej konsultacji psychiatrycznej). (1)

Pacjenci z depresją odczuwają irracjonalny lęk, poczucie pustki i wszechogarniającej beznadziei – stąd już tylko krok do myśli rezygnacyjnych i samobójczych (które są kolejnym bezwarunkowym wskazaniem do pilnej konsultacji specjalistycznej). (1)

Do mniej charakterystycznych objawów depresji należą m.in. problemy z pamięcią i koncentracją, zaburzenia snu, ograniczenie łaknienia, spadek libido, zaburzenia miesiączkowania. (1)

Jak rozładowywać stres?

Co robić, by stresujące doświadczenia nie wyzwalały objawów depresji? Wykształcać w sobie coś, co psychologowie nazywają „odpornością na stres”. Poświęcać czas na budowanie trwałych, głębokich relacji z innymi ludźmi, którzy w trudnych sytuacjach mogą wyciągnąć do nas rękę. Często wystarcza „zwykła” rozmowa, by rozładować napięcie. Należy dbać o regularną aktywność fizyczną i zgłębiać techniki relaksacyjne (jak medytacja). Warto próbować odnaleźć pasję, która może nadać życiu sens. (2)

Na znaczenie poszukiwania sensu i powodów do życia uwagę zwrócił Viktor E. Frankl – austriacki psychiatra i psychoterapeuta, twórca humanizmu psychologicznego. Ten więzień Auschwitz (i innych obozów koncentracyjnych) potrafił najbardziej niehumanitarne, pozbawione miłosierdzia czasy przekuć w pionierską metodę leczenia zaburzeń psychicznych. Potrafił uwierzyć, że życiem człowieka nie rządzi popęd seksualny, jak chciał Freud, ale właśnie poczucie sensu. (2)